Zagraniczni agenci i organizacje uznane za niepożądane w Rosji – kogo dotyczą nowe przepisy?

Zagraniczni agenci i organizacje uznane za niepożądane w Rosji – kogo dotyczą nowe przepisy?

– Rosyjska Duma przyjęła ustawę o zakazie angażowania się Rosjan w działania organizacji uznanych za niepożądane
– Od teraz Rosjanie, którzy wezmą udział w wydarzeniach organizowanych również poza granicami FR przez organizacje niepożądane będą podlegali karze
– Zagraniczny agent to każdy kto czerpie korzyści (materialne lub inne) z zagranicy i prowadzi działalność polityczną
– Za zagranicznego agenta może być uznana osoba fizyczna oraz osoba prawna
– Forum Wolnej Rosji – uczestnicy poniosą konsekwencje – zapowiedział rosyjski deputowany
– Prezydent Putin uważa, że rosyjskie prawo w tym zakresie jest łagodne

W pierwszej połowie czerwca br. w Rosji rozgorzała dyskusja na temat ustawodawstwa dotyczącego funkcjonowania organizacji pozarządowych, mediów i osób fizycznych zajmujących się działalnością polityczną. 8 czerwca 2021 roku Duma Państwowa przyjęła projekt ustawy wprowadzającej zakaz udziału Rosjan w działalności organizacji pozarządowych uznanych w FR za niepożądane, w kraju lub za granicą. W dokumencie znalazł się również zapis o kontroli przez Federalną Służbę Monitoringu Finansowego przekazów pieniężnych z szeregu państw na poczet obywateli rosyjskich lub firm oraz dowolnych operacji związanych z otrzymywaniem lub wydatkowaniem środków przez organizacje pozarządowe.
Projekt ustawy wprowadza zakaz „udziału w działalności zagranicznej lub międzynarodowej niepożądanej organizacji pozarządowej poza granicami FR obywateli FR, bezpaństwowców, osób na stałe zamieszkujących FR i rosyjskich osób prawnych” .
Nowe prawo jest kontynuacją i rozszerzeniem przepisów zawartych w ustawie z 28.12.2012 roku „O środkach wpływu na osoby zaangażowane w łamanie podstawowych praw i wolności człowieka, praw i wolności obywateli Federacji Rosyjskiej”, ustawy „O zagranicznych agentach” oraz wprowadzonych do Kodeksu Federacji Rosyjskiej O Przestępstwach Administracyjnych i Kodeksu Karnego w 2015 roku artykułów określających wymiar kary za udział w działalności zagranicznej lub międzynarodowej organizacji pozarządowej, którą uznano za niepożądaną. Do tej pory karze (grzywny lub pozbawienia wolności) podlegała działalność w niepożądanych organizacjach na terytorium Federacji Rosyjskiej. Obecnie rozszerzono odpowiedzialność na osoby, które wezmą udział na przykład w konferencjach, szkoleniach, wykładach itd. poza granicami FR. Powyższy zestaw przepisów uzupełnia również ustawa, dotycząca Środków Masowego Przekazu. Zagranicznym agentem może zostać uznany ŚMP otrzymujący finansowanie z zagranicy.
Podpisana 30 grudnia 2020 roku przez Prezydenta Putina ustawa o zagranicznych agentach określa tym mianem każdego, kto otrzymywał pieniądze lub inne „wsparcie” z zagranicy i zajmuje się przy tym działalnością polityczną. Do działalności politycznej ustawodawca zalicza organizowanie i finansowanie pikiet, mitingów, debat i wystąpień, obserwacji wyborów, działalność w partiach politycznych oraz publiczne apele o zmianę ustawodawstwa. Lista osób fizycznych i prawnych uznanych za zagranicznych agentów zapełnia się i obecne widnieje na niej w sumie 95 podmiotów, w tym organizacji pozarządowych (m.in. Stowarzyszenie Memoriał, Centrum Lewada), ŚMP (m.in. Radio Wolna Europa), dziennikarzy i aktywistów (m.in. Lew Ponomariow).
Osoby fizyczne i organizacje pozarządowe uznane za zagranicznych agentów m.in. mają obowiązek raportowania Ministerstwu Sprawiedliwości o swojej działalności i wydatkowaniu środków, uzyskanych zza granicy. Każda wzmianka na temat takiej osoby w mediach powinna występować wraz ze wskazaniem, że jest to osoba „pełniąca funkcje zagranicznego agenta”. Za naruszenie prawa grozi kara grzywny do 300 tysięcy rubli lub kara pozbawienia wolności od dwóch do pięciu lat.
Adwokat i niezależny ekspert przy Ministerstwie Sprawiedliwości FR – Maksim Krupskij uważa, że treść przyjętych przepisów nie jest w pełni jasna, za to pełna niuansów. Według niego pojęcie „działalności politycznej” jest „gumowe”, czym jest „wpływ ze strony zagranicznego źródła” nie do końca wiadomo, a pod „wsparciem działalności” można rozumieć dosłownie wszystko. „Dlatego nie można jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, kto dokładnie podpada pod tą ustawę” .
W dniach 28-29 maja br. odbyło się „Forum Wolnej Rosji”, którego uczestnicy dyskutowali na temat aktualnych problemów polityki rosyjskiej i międzynarodowej. Organizatorzy określają Forum mianem niezależnej platformy rosyjskiej opozycji, mającej za zadanie tworzenie „intelektualnej alternatywy dla reżimu Putina, na której będzie można zbudować nową europejską Rosję” .
Poproszony o komentarz Andrej Alszewskich – deputowany Dumy Państwowej, członek komisji Dumy Państwowej ds. zbadania faktów ingerencji obcych państw w sprawy wewnętrzne Rosji oraz jeden z autorów zmian w ustawach o zagranicznych agentach i niepożądanych organizacjach, powiedział, że obecnie władze analizują tego rodzaju działalność i jego zdaniem prowokatorzy powinni ponieść odpowiedzialność w ramach funkcjonującego w Rosji prawa. Według deputowanego żaden z przedstawicieli opozycji biorących udział w zachodnich wydarzeniach, na których omawiane są sankcje nałożone na Rosję lub inne kwestie, stanowiące zagrożenie dla narodowych interesów Federacji Rosyjskiej, nie powinien uniknąć poniesienia konsekwencji .
Na konferencji prasowej podczas Petersburskiego Międzynarodowego Forum Ekonomicznego Prezydent Putin oświadczył, że według niego przepisy o zagranicznych agentach są znacznie łagodniejsze od tych stosowanych w Stanach Zjednoczonych, które jako pierwsze zaczęły je stosować. „Czy to my wymyśliliśmy przepis o zagranicznych agentach? Wymyśliły go Stany Zjednoczone – wiele lat temu, jeszcze w poprzednim wieku. Nic oryginalnego w naszych działaniach nie ma ” – powiedział Putin oraz dodał, że „…ustawa ma na celu wyłącznie ograniczenie ingerencji w sprawy wewnętrzne – tak jak czyni to wiele krajów świata. I będziemy to kontynuować. Postaramy się zminimalizować ingerencję w nasze sprawy wewnętrzne. Nie ma tu nic oryginalnego, nie widzimy nic wstydliwego. ”
Źródła:
Нежелательные организации на территории России. Досье – Биографии и справки – ТАСС (tass.ru)
Контроль, цензура и иноагенты: как поправки в закон «Об образовании» коснутся всех нас | Мел (mel.fm)
Зарубежные агенты ФБК привлекают граждан РФ к антироссийской пропаганде (riafan.ru)
Список нежелательных организаций — Википедия (wikipedia.org)
Список иностранных агентов (Россия) — Википедия (wikipedia.org)
Нежелательная организация — Википедия (wikipedia.org)
Госдума готова ограничить деятельность оппозиции за границей (riafan.ru)
Физическое лицо — иноагент. Кто им может стать и что ему за это будет – МБХ медиа (mbk-news.appspot.com)
Изменения, вступающие в силу с 1 июня 2021 года: что нового в законодательстве России (pronedra.ru)
Песков считает, что закон об иноагентах защищает национальные интересы России, 4 июня 2021 – аналитический портал ПОЛИТ.РУ (polit.ru)
Дума приняла поправки о контроле за переводами из ряда стран и ужесточении отчетности НКО (msn.com)
О Форуме — Форум Свободной России (forumfreerussia.org)