Rola władz samorządowych w ochronie praw podstawowych i bezpieczeństwa mieszkańców

Panel, moderowany przez Aleksandra Arabadzica, Prezesa Akademii Kadr Europejskich, starał się znaleźć odpowiedzi na pytania o możliwość zapewnienia zasad demokracji liberalnej, zapewniającej ochronę praw jednostki przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa dla obywateli. 

Francois Decoster, członek Komitetu Regionów i Przewodniczący Grupy Renew Europe, Burmistrz St. Omer we Francji, wskazał, że wielką zdobyczą samorządów krajów europejskich jest zapewnienie sobie udziału w procesie decyzyjnym i stanowieniu prawa UE. Oznacza to jednocześnie konieczność stania na straży wartości demokratycznych i wolności obywatelskich i  przestrzegania prawa w tym zakresie. Przypomniał, że okres pandemii był dużym sprawdzianem dla przestrzegania praw obywateli w warunkach zagrożenia i sytuacji kryzysowej, a samorządy są w tych kwestiach bliżej obywatela, niż władze centralne, które narzucały obywatelom w różnych regionach takie same zaostrzenia i restrykcje. Wskazał też, że dobrym instrumentem dla egzekwowania przestrzegania wartości demokracji jest zasada warunkowości  środków UE.

Magdalena Sroka, poseł na Sejm RP i Prezes partii  Porozumienie, na przykładach takich, jak tzw. wybory kopertowe pokazała, że jest wiele przypadków nakłaniania samorządów do ingerowania w prawa obywatela, np. do  przekazywania danych osobowych instytucjom i osobom nieuprawnionym (poczta i in.)  w wyborach kopertowych. Wskazała, że  poważnym wyzwaniem jest zbudowania takiego systemu tworzenia prawa, które zapewni ochronę praw obywateli i wartości demokratycznych. Przypomniała też, że poważnym naruszeniem prywatności i poszanowania praw indywidualnych są stosowane ostatnio na coraz szerszą skalę podsłuchy i nielegalna inwigilacja osób przy wykorzystaniu służb bez zapewnienia koniecznych mechanizmów kontrolnych. Ważną rolą samorządów jest dbanie o edukację obywatelską i kształtowanie świadomości społecznej i wpajanie przekonania, że demokracja i zasady są podstawą nowoczesnego systemu politycznego. 

Krzysztof Kwiatkowski senator RP, podkreślił, że najlepszym bezpiecznikiem i stabilizatorem dla utrzymania demokracji liberalnej jest dobry system prawa. Senator wskazał też, ze jak pokazało doświadczenie (w tym jego osobisty pobyt w Buczy w Ukrainie), „”granica cywilizacji demokracji liberalnej  jest zakreślona granicami geograficznymi i kończy się na Rosji i Białorusi, co oznacza, że demokracja liberalna nie może być bezzębna. Musza być mechanizmy które będą ją chronić – prawo. Należy w związku z tym budować na różnych poziomach mechanizmy gwarancji bezpieczeństwa dla liberalnej demokracji. 

Patryk Wachowiec z Forum Obywatelskiego Rozwoju wskazał, że nie ma demokracji nieliberalnej, wbrew temu, co stara się wprowadzać premier Orban na Węgrzech, gdzie większość narzuca siłą swoje prawa i standardy innym osobom spoza większości.  Wolność a bezpieczeństwo – w tym kontekście ważne jest też prawo międzynarodowe, w tym standardy praw człowieka. Inne przykłady łamania praw obywatelskich w imię bezpieczeństwa ogólnego to np. ignorowanie przez instytucje prawa do udzielania informacji, naruszanie danych osobowych oraz wywłaszczanie na cele publiczne z naruszeniem praw osób podlegających tym procesom.