Rekordowy rok dla finansów jednostek samorządu terytorialnego

Sytuacja finansowa jednostek samorządu terytorialnego w 2021 roku była znacznie korzystniejsza niż w roku 2020 czy latach poprzednich. Z punktu widzenia finansowego, to zdaję się historycznie najlepsze wyniki budżetowe jednostek samorządu terytorialnego. 

Przede wszystkim należy podkreślić, że jednostki samorządu terytorialnego zamknęły budżet wysoką nadwyżką względem pierwotnie przewidywanego deficytu budżetowego. Może to świadczyć o bardzo ostrożnym podejściu samorządów w zakresie przygotowanych planów finansowych. W obliczu niestabilnych warunków rozwojowych, jest to całkowicie uzasadnione. Ponadto, szybsze tempo wzrostu dochodów bieżących niż wydatków bieżących wpłynęło zasadniczo na wypracowanie wysokiej nadwyżki operacyjnej, która najlepiej ilustruje poprawę kondycji finansowej samorządu. Wysoka nadwyżka dochodów bieżących nad bieżącymi wydatkami w szczególności wystąpiła w miastach na prawach powiatu ale również pozostałe rodzaje gmin mogą pochwalić się wzrostem nadwyżki operacyjnej. Więcej informacji na temat kondycji finansowej jednostek przedstawiono w Rankingu Finansowym Samorządu Terytorialnego w Polsce 2021. 

Zmiany mające wpływ na samodzielność jednostek samorządu terytorialnego 

Taki stan rzeczy jest bardzo istotny i ma ogromne znaczenie dla dalszego rozwoju jednostek samorządu terytorialnego. Zwłaszcza w obliczu obecnych wyzwań społeczno- gospodarczych środki te będą stanowiły bardzo istotny element bezpieczeństwa realizacji zadań i usług publicznych. Tym bardziej, że kolejne zapowiadane przez rząd zmiany w podatkach dochodowych mogą wpłynąć negatywnie na finanse samorządu. Należy podkreślić, że zapowiadaną, w formie subwencji, jednostkom samorządu terytorialnego rekompensatę utraconych korzyści z tytułu zmian podatkowych, należy traktować jako transfer z budżetu państwa. Nie są to źródła zaliczane do dochodów własnych samorządu, które mają kluczowe znaczenie dla zachowania przez samorząd samodzielności a tym samym samorządności.  

Z uwagi na powyższe, transfery budżetowe nie zwiększą motywacji władz samorządowych do rozwoju społeczno-gospodarczego jednostki, m.in. poprzez tworzenie atrakcyjnych warunków dla potencjalnych mieszkańców oraz przedsiębiorców. 

---

Małgorzata Gałecka – dr nauk ekonomicznych; adiunktka w Katedrze Finansów Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, menedżerka Impakt Dolny Śląsk – Think Tank Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu; koncentruje się na zagadnieniach związanych z finansami publicznymi, w szczególności w zakresie efektywności wydatków publicznych, długofalowym planowaniu budżetu i efektywnym wykorzystaniu środków publicznych; obecnie jej główna działalność badawcza skupia się wokół tematów związanych z efektywnością działalności organizacji kulturalnych. Prowadzi projekty w Centrum Badawczo-Rozwojowym Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Koordynatorka merytoryczna Rankingu Finansowego Samorządu terytorialnego 2021 r.