Wpływ cen energii na procesy inflacyjne w gospodarkach państw Europy Środkowo-Wschodniej

Jaka była dynamika cen energii elektrycznej w krajach EŚW i jak wpływa ona na inflację? Które kraje EŚW zmniejszyły uzależnienie od importu surowców energetycznych? Który z krajów najszybciej uniezależnia się od importu surowców energetycznych na rzecz energii odnawialnej?

Eksperci SGH potwierdzają w analizie zależność między cenami energii a inflacją w państwach Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW). Istotna jest również zależność między ceną surowców energetycznych, tj. ropy naftowej, gazu ziemnego oraz węgla, a poziomem inflacji. Gospodarki EŚW są bowiem nadal silnie uzależnione od paliw kopalnych, co jest konsekwencją uwarunkowań historycznych, a także lokalnego występowania niektórych zasobów energetycznych, choć w mocno ograniczonym stopniu.

Według badań w latach 2000–2020 w EŚW uzależnienie od importu energii wzrosło o 1,6 pkt proc., a w całej UE – o 1,3 pkt proc. Zaobserwowano znaczące zróżnicowanie nie tyle dynamiki, ile kierunku zmian tego wskaźnika w państwach EŚW. Estonia, Łotwa, Bułgaria, Słowacja i Słowenia zdecydowanie ograniczyły swoje uzależnienie od importu surowców energetycznych w przeciwieństwie do Polski, Czech, Litwy, Rumunii i Chorwacji. Liderem w całej UE jest Estonia, która dokonała znaczącego postępu wskutek wzrostu produkcji krajowej energii odnawialnej i redukcji zużycia, a w konsekwencji też zmniejszenia zapotrzebowania na import paliw kopalnych.

Według analizy w 2020 r. zaopatrzenie w ropę naftową i produkty ropopochodne w państwach EŚW aż w 96,5 proc. konsumpcji ogółem pochodziło z importu. W przypadku gazu udział ten wynosił 83,6 proc., a w przypadku paliw stałych – 35,8 proc. W większości państw regionu występował też znacząco wyższy poziom uzależnienia od importu tak ropy naftowej, jak gazu ziemnego niż uśredniona wartość tego wskaźnika dla UE-27. Jednocześnie w ostatnich dwóch dekadach w Chorwacji, Polsce, Słowacji i na Węgrzech można było zaobserwować wzrost importu węgla, podczas gdy w Bułgarii, Czechach, na Litwie, w Rumunii i Słowenii nastąpił spadek.

Wobec znacznych wahań zarówno cen uprawnień do emisji CO2, jak i cen surowców energetycznych w latach 2010–2021 dostrzeżono także wahania na poziomie cen energii elektrycznej. We wszystkich niemal krajach EŚW wzrost cen tego rodzaju energii wynosił od 12 proc. (w Chorwacji) do 49 proc. (w Rumunii); w Polsce (15 proc.). Wyjątek stanowiły Węgry, gdzie spadek cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych wyniósł aż 41 proc. Jak zmieniać się będą ceny energii elektrycznej w Europie, dowiecie się tego Państwo z lektury V edycji Raportu SGH i Forum Ekonomicznego. Premiera już 06 września 2022 roku. Zachęcamy do zakupu.