„Najstarsze miasto przyszłości” – zrównoważony rozwój w Wenecji

Alessandro Costa

^{Dyrektor Generalny, Przewodniczący Komitetu Zarządzającego, Venice Sustainability Foundation}

Fundacja Wenecja Światową Stolicą Zrównoważonego Rozwoju (Fondazione Venezia Capitale Mondiale della Sostenibilità / Venice Sustainability Foundation – FVCMS/VSF) została założona w celu stworzenia modelu zrównoważonego rozwoju dla miasta Wenecji i jego obszaru metropolitalnego, zdolnego do ożywienia lokalnej gospodarki, przy jednoczesnym zagwarantowaniu ochrony i zachowania dziedzictwa środowiskowego, historycznego i kulturowego oraz osiągnięcia wzmocnienia i spójności lokalnej społeczności.

Wyzwanie jest znaczące, ponieważ Wenecja stoi dziś w obliczu paradoksu znacznego wzrostu gospodarczego spowodowanego przez turystykę i jednoczesnego zubożenia innych sektorów, co ma negatywne skutki społeczne i gospodarcze, zarówno w perspektywie krótko-, jak i średnio- i długoterminowej.

Innymi słowy, monokultura turystyczna, która niszczy różnorodność wytwarzaną przez inne sektory gospodarki i całkowicie przywłaszcza sobie ograniczone zasoby (takie jak mieszkania), nieodwracalnie przekształciłaby Wenecję w coś innego, bardziej przypominającego plac zabaw niż miasto, a w tym momencie drastycznie zmniejszyłaby tę samą atrakcyjność turystyczną, w przewrotnym błędnym kole.

Zrównoważony rozwój środowiskowy, gospodarczy i społeczny Wenecji musi opierać się na zróżnicowanej gospodarce, zdolnej do generowania produktów o wysokiej wartości dodanej. Historyczne, kulturowe i geograficzne położenie Wenecji pozwala myśleć o rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, kultywując już istniejące możliwości i wzmacniając ich wzrost. Proces ten można rozpocząć od wykorzystania zasobów znanych na całym świecie i produktywnych znakomitości (takich jak Biennale, uniwersytety, Fundacja Cini itp.) i skorzystania z siły marki niezrównanej na świecie, reprezentowanej przez samo miasto.

Wszystko to nie wystarczy jednak bez projektu, czyli skoordynowanej serii działań świadomie zmierzających do tego celu. Fundacja Wenecja Światową Stolicą Zrównoważonego Rozwoju ucieleśnia projekt w swojej nazwie i chce być środkiem do jego rozwoju. Fundacja obejmuje szerokie i wyraziste partnerstwo organów publicznych i dużych firm, zarówno publicznych, jak i prywatnych, zainteresowanych pracą na rzecz zrównoważonej przyszłości miasta i jego terytorium. Są razem, ponieważ wierzą, że Wenecja jest idealnym laboratorium do opracowywania i testowania nowego modelu zrównoważonego rozwoju miejskiego.

Poprzez ułatwianie synergii między różnymi podmiotami, angażowanie ich w konkretne działania, realizacja istniejących projektów zostanie przyspieszona, a rozwój nowych pomysłów będzie wspierany. Fundacja, dzięki działaniom podejmowanym przez jej członków, jest zatem również instrumentem, dzięki któremu Wenecja staje się inspiracją dla innych krajowych i zagranicznych rzeczywistości, w tym sensie Światową Stolicą Zrównoważonego Rozwoju. 

Fundacja prowadzi kilka aktywnych inicjatyw, z których niektóre zostały tutaj krótko podsumowane:

Wodór jest wektorem o ogromnym znaczeniu w transformacji energetycznej. Na brzegu laguny, w strefie przemysłowej Porto Marghera, powstaje tak zwana „Dolina H2”, skupiająca różne innowacyjne firmy. W ubiegłym roku Fundacja, wraz z partnerem BCG z regionu Veneto, zmapowała zapotrzebowanie na wodór w Veneto i dostępne umiejętności.

W obszarze tematycznym Transformacja Energetyczna i Środowisko Fundacja rozwija inicjatywy promujące łańcuch energii odnawialnej, dekarbonizację transportu, efektywność energetyczną i gospodarkę o obiegu zamkniętym. Partnerzy Regione del Veneto i Amazon inicjują sadzenie 14 000 drzew w parku Malcontenta, we współpracy z Fundacją Alberi Italia.

Projekt Città Campus ma na celu rozwój oferty akademickiej, dedykowanych usług i udogodnień i obejmuje uniwersytety IUAV i Ca’ Foscari; jest wspierany przez Urząd Miasta i wiele instytucji miejskich. Na przykład IUAV i Marynarka Wojenna podpisały porozumienie w celu ulepszenia przestrzeni Arsenału należącej do Marynarki Wojennej i współpracy w dyscyplinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.

Zakończyła się pierwsza edycja Biennale Zrównoważonego Rozwoju poświęconego międzynarodowej debacie na temat zrównoważonego rozwoju, zatytułowanego ” Era MOSE”. W ramach szeregu inicjatyw, z wykwalifikowaną obecnością prelegentów z całego świata, omówiono 50-letnie doświadczenie, które pozwoliło Wenecji przejść od najbardziej wrażliwego miasta przybrzeżnego do najbardziej chronionego w obliczu konsekwencji podnoszenia się poziomu morza w wyniku zmian klimatycznych.

Scenariusz docelowy to nazwa projektu, który ma na celu stworzenie „mapy transformacji”, która poprowadzi działania promowane przez członków w kierunku wyników zgodnych z celami Fundacji. U jego podstaw leży opracowanie wskaźnika zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, za pomocą którego będzie można mierzyć postępy w realizacji scenariusza docelowego.

Projekt Sustainable Bond jest rozwijany we współpracy z Uniwersytetem Ca’ Foscari i jego spółką zależną „KnowShape”. Podpisano pierwszą umowę dotyczącą pilotażowej inicjatywy wykorzystania zrównoważonych obligacji w celu przywrócenia działalności rolniczej na jednej z opuszczonych wysp w północnej lagunie, wraz z utworzeniem gospodarstwa edukacyjnego otwartego dla publiczności.

Istnieją inne tematy, którymi Fundacja zamierza zająć się w najbliższej przyszłości, a których realizacja przyczyni się do uczynienia Wenecji najstarszym miastem przyszłości.

Niniejszy materiał został dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Fundacja Instytut Studiów Wschodnich.