Wysoki kontrast
Wielkość tekstu
Dostępność
  • Dostępność
    • Wysoki kontrast
    • Wielkość tekstu
    • Dostępność
Menu 37D02AA3-0720-4E75-AED1-51AEE680D3D0 Created with sketchtool.
Zamknij
×

Miasta jako liderzy zrównoważonego rozwoju.

Zmiana klimatu, adaptacja i zielona transformacja.

dr Katarína Svitková

Associate Research Fellow
EUROPEUM Institute for European Policy

Jaką rolę odgrywają miasta w zrównoważonym rozwoju?

Obecne sposoby wykorzystania zasobów naturalnych, produkcji gospodarczej i stylu życia prowadzą w rezultacie do zmian klimatycznych. Jej konsekwencje na co dzień wpływają na gospodarkę, przemysł, ekosystemy, miasta i ludzi. Przez długi czas państwa lub rządy krajowe na całym świecie były uważane za głównych aktorów w rozwiązywaniu tego problemu. Z kolei w ostatniej dekadzie wzrasta aktywność i znaczenie miast i burmistrzów jako kluczowych aktorów zrównoważonej transformacji.

Jest wiele powodów. Miasta są obecnie znaczącymi emitentami gazów cieplarnianych ze względu na energię, produkcję, a zwłaszcza transport związany z miejskim stylem życia. Jednak miasta często pełnią także rolę nosiciela zmian i zobowiązują się do bardziej rygorystycznych redukcji emisji gazów cieplarnianych niż te określone w ustawodawstwie krajowym. Dotyczy to szczególnie niektórych metropolii w Europie Zachodniej, Stanach Zjednoczonych czy Kanadzie, które można przytoczyć jako przykład. Jednakże w ramach inicjatywy C40 Cities znacznie szersza grupa 97 miast na całym świecie (reprezentujących ponad 700 milionów mieszkańców) zobowiązała się do przestrzegania i wdrażania Porozumienia paryskiego1. Miasta Europy Środkowej również można uznać za odpowiednich aktorów w tym względzie.

Przykład miasta Praga: wyzwania i problemy

Konsekwencje zmian klimatycznych na co dzień dotykają Pragę i jej mieszkańców. Jako rozwinięty kraj przemysłowy Republika Czeska wytwarza dużą ilość emisji dwutlenku węgla. W ciągu ostatnich 60 lat cała Ziemia ociepliła się o dwa stopnie2. Do specyficznych problemów Pragi należy tzw. miejska wyspa ciepła, rosnąca liczba tropikalnych dni i nocy, przypadki ekstremalnych warunków pogodowych, których przejawy mogą również prowadzić do niszczycielskich powodzi, jak np. w sierpniu 2002 r.3

Działalność człowieka wnosi całe spektrum innych problemów do miejskiego ekosystemu Pragi. Jednym z nich jest długoterminowa znaczna emisja dwutlenku węgla i zanieczyszczenie hałasem związane z transportem opartym na silnikach spalinowych4. Średnio Pragę charakteryzuje także stosunkowo niski wskaźnik wykorzystania energii ze źródeł alternatywnych oraz niska efektywność energetyczna budynków, zarówno publicznych, jak i prywatnych5. Obecnie niewystarczający jest także poziom ponownego wykorzystania zasobów i materiałów w budownictwie, gospodarce wodnej, rolnictwie, żywności i gospodarce odpadami6. 

Polityki i środki adaptacyjne

Miasto odzwierciedla tę sytuację i stara się dostosować do zmieniających się warunków. Inwestycje i innowacje w zakresie infrastruktury (od energetyki po ochronę przeciwpowodziową) w połączeniu z szeregiem działań adaptacyjnych w dużej mierze inspirowane są praktyką miast zagranicznych. Od 2019 r. Praga pracuje nad realizacją Zobowiązania Klimatycznego mającego na celu redukcję emisji CO2 o 45% do 2030 r. i osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Miasto jest sygnatariuszem paktu Covenant of Mayors for Climate and Energy7. 

Zadaniami miejskimi w tym zakresie zajmuje się Wydział Środowiska, Infrastruktury, Wyposażenia Technicznego i Bezpieczeństwa Urzędu Miasta Pragi, a w przypadku zarządzania kryzysowego – Wydział Bezpieczeństwa. W Urzędzie istnieje także stosunkowo nowy dział menadżera ds. energii lub koordynatora gospodarki o obiegu zamkniętym miasta stołecznego Pragi.

Na poziomie strategicznym miasto Praga dysponuje szeregiem opracowanych koncepcji, z których część można określić jako niezwykle ambitne. Ogólnie rzecz biorąc, większość obecnych środków opiera się na Terytorialnej Koncepcji Energii na lata 2013–20338, Strategia adaptacji Miasta Stołecznego Pragi do zmian klimatycznych9, Plan Klimatyczny Miasta Stołecznego Pragi do 2030 roku10, a także strategię Cyrkularna Praga 203011. Każda ze strategii oferuje konkretną perspektywę, ale opiera się na podobnych zasadach, takich jak zrównoważony rozwój, efektywność energetyczna, innowacje i zielona transformacja. 

Do konkretnych działań adaptacyjnych zalicza się działania szare (techniczne i konstrukcyjne), niebieskie (ekosystem, często oparty na tzw. nature-based solutions), a także działania miękkie (dotyczące poziomu administracji i zarządzania lub governance)12. Obecny plan klimatyczny Miasta Stołecznego Pragi, zatytułowany Droga do neutralności węglowej, obejmuje trzy obszary priorytetowe i proponuje w ich ramach konkretne działania13:

  • Zrównoważona energia i budynki
  • Zrównoważona mobilność 
  • Gospodarka o obiegu zamkniętym 

Podsumowanie i prognozy na przyszłość

Opisane cele zrównoważonego rozwoju i działania adaptacyjne pojawiają się w wielu stolicach europejskich i światowych. Budowanie odporności klimatycznej miast można w zasadzie uprościć w trzech częściach. Po pierwsze, zdolność miasta do minimalizacji emisji dwutlenku węgla związanej z jego funkcjonowaniem. Po drugie, wdrożenie odpowiednich i skutecznych środków adaptacyjnych w celu opanowania i tak już nieuniknionego tempa ocieplenia. Po trzecie, wzmocnienie istniejących systemu i elementów zarządzania kryzysowego, aby były w stanie skutecznie reagować na zdarzenia kryzysowe związane z temperaturą i pogodą, w tym także nieprzewidziane.

Pod tym względem miasta są żywymi laboratoriami innowacji, a jednocześnie w dużym stopniu przekazują sobie nawzajem doświadczenia. W każdym razie rzeczywista realizacja ambitnych strategii klimatycznych nie będzie możliwa bez stabilnego i długoterminowego wsparcia politycznego burmistrzów i radnych.

Niniejszy materiał został dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Fundacja Instytut Studiów Wschodnich.

Bibliografia: 

Odwiedź witrynę partnera

Skip to content