Opieka koordynowana – krok w przyszłość czy w przepaść?

Doświadczenia podmiotów zrzeszonych w Związku Pracodawców Opieki Koordynowanej Opartej na Wartości – SPOIWO

Reforma podstawowej opieki zdrowotnej wprowadzająca koordynację, współpracę i wymianę informacji między podmiotami POZ i AOS, jest krokiem milowym w procesie stopniowego przywracania właściwej piramidy świadczeń opieki zdrowotnej, budowy wartości systemowej opieki i poprawy dostępności usług dla pacjentów, szczególnie na obszarach depopulacyjnych. Buduje kulturę współpracy pomiędzy różnymi profesjonalistami medycznymi, co pozwala holistycznie prowadzić pacjenta po systemie.

Jest to powrót do tradycyjnego i sprawdzonego systemu, opartego na przysiędze Hipokratesa – rzetelnym zbadaniu pacjenta, postawieniu diagnozy, uzgodnieniu planu leczenia z pacjentem i jego bliskimi.

Wypracowane rozwiązania przez zespół ds. zmian w POZ są oparte na pilotażu POZ PLUS i doświadczeniach międzynarodowych. Istotą są badania diagnostyczne i konsultacje specjalistyczne, zgodnie z indywidualnym planem diagnostyki, leczenia i opieki, budżet powierzony czy premiowanie efektu zdrowotnego i jakości opieki (dodatek motywacyjny)Stopniowe wdrażanie koordynacji do całego systemu przyniesie korzyści pacjentom, personelowi, podmiotom i płatnikowi, co pokazuje podsumowanie pilotażu POZ PLUS. Efektywność ekonomiczna była trudna do wykazania w tak krótkim czasie pilotażu, dodatkowo zachwianego pandemią Covid-19. Jednak wyższe QALY wskazuje na dalszy wzrost w przyszłości[1]. Opieka koordynowana udowodniła swoją wartość również podczas pandemii.

Pacjenci oczekują dobrych zmian. „Przede wszystkim koordynowana opieka. Nie chodzimy, nie błądzimy. Nie musimy się denerwować, że o czymś zapomnimy, bo po prostu taki koordynator pilnuje tego wszystkiego, żeby z nami być, żeby nas wspierać, opiekować się nami. Co wcześniej niestety zdarzało się tylko w prywatnych placówkach lub jeśli mieliśmy abonamenty w danych przychodniach.”[2]

Reforma POZ wymaga wdrażania rozwiązań modułowych – dostosowania zadań i wymagań do możliwości organizacyjnych podmiotu oraz idącego za tym finansowania. Premiowanie jakości i wyników w oparciu o rzetelną sprawozdawczość, postawienie celów populacyjnych dla menadżerów ochrony zdrowia doprowadzi do oczekiwanych zmian – stopniowego osiągnięcia średniej europejskiej w zakresie nadumieralności z powodu zgonów możliwych do uniknięcia w perspektywie 5-10 lat.

Wiemy, jak ją wdrażać!

Jak każda zmiana, również wdrożenie opieki koordynowanej wymaga przygotowania, dobrej organizacji, przeszkolenia personelu medycznego i wspierającego, osób zarządzających podmiotami, a także monitoringu realizacji i mierzenia satysfakcji pacjentów. Proces ten jest czasochłonny i jak wskazują doświadczenia prezentowane na międzynarodowych branżowych konferencjach, może trwać wiele lat.

Podstawą dobrej organizacji opieki koordynowanej są:

1. uporządkowanie procesów zgodnie z przyjętymi standardami,
2. aktywna opieka medyczna,
3. przeniesienie inicjatywy diagnostyczno–terapeutycznej z pacjenta na profesjonalistów medycznych,
4. jasny podział obowiązków członków współpracującego ze sobą zespołu profesjonalistów medycznych i personelu pomocniczego,
5. powołanie koordynatora nadzorującego proces prewencyjno-leczniczy pacjenta,
6. wsparcie przyjętych rozwiązań przez system operacyjny przychodni i rozwój tego systemu.

Dla podmiotów POZ PLUS standardem jest tzw. zarządzanie całą populacją objętą opieką lekarza rodzinnego. Podmiotem opieki koordynowanej jest zarówno pacjent dotychczas niebadany, „zdrowy”, jak i przewlekle chory.

Co będzie świadczyło o powodzeniu wdrażanych zmian?

Każdy proces zmiany musi prowadzić do osiągnięcia konkretnych celów, które zgodnie ze sztuką dobrego zarządzania powinny być SMART (specyficzne, mierzalne, osiągalne, istotne o określone w czasie). Zmiany w POZ muszą być opisane konkretnymi miarami, które powinny być analizowane, zarówno na poziomie systemu, regionu, jak również placówki w modelu benchmarku. Analiza dynamiki mierników i ich porównywanie pomiędzy regionami i podmiotami pozwoli na ograniczanie nierówności w dostępie do usług zdrowotnych i ich jakości. Proponowane mierniki wartości w POZ to:

1. Odsetek pacjentów objętych programem zarządzania chorobą
2. Odsetek pacjentów objętych badaniami profilaktycznymi (w podziale na programy)
3. Odsetek pacjentów korzystających z SOR
4. Stosunek kosztów diagnostyki do przychodów

Inwestycje w POZ powinny sprzyjać poprawie wskaźników jakości i ograniczaniu nierówności.

O wybranych praktycznych aspektach wdrażania koordynowanej opieki w POZ będziemy rozmawiać podczas sesji „Zwiększenie dostępności i jakości w podstawowej opiece zdrowotnej”

„Musicie od siebie wymagać, nawet gdyby inni od was nie wymagali ” Jan Paweł II

---

[1] Podsumowanie pilotażu POZ PLUS. Wyniki i rekomendacje. Bank Światowy, grudzień 2021

[2] Raport końcowy Ocena pilotażu POZ PLUS oraz ocena poziomu satysfakcji pacjentów i lekarzy w ramach projektu POZ PLUS z zastosowaniem metody zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI). Raport z badania przeprowadzonego na zlecenie Narodowego Funduszu Zdrowia przez firmę DANAE w listopadzie 2020 r.