Metropolie to projekt otwarty. Powiat metropolitalny jest kierunkiem rozwoju

Pierwsze pięć lat funkcjonowania Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropoli podsumowały dwie pozytywne oceny – Najwyższej Izby Kontroli oraz Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej.  

W obu opracowaniach zwrócono uwagę, że powstanie tej pierwszej metropolii w Polsce, przyczyniło się do podniesienia jakości świadczenia i zarządzania usługami publicznymi, zwłaszcza w obszarze organizacji transportu publicznego.  

Przeprowadzenie obu tych ocen zostało zresztą zapowiedziane z chwilą powstania GZM. Ich rekomendacje mogą posłużyć w określeniu perspektyw utworzenia kolejnych związków metropolitalnych w Polsce.  

Metropolie podnoszą jakość życia 

Z obu tych opracowań wyłania się jeden wspólny wniosek: metropolie to proces ciągły. Powinien mu towarzyszyć równoległy rozwój ustawodawstwa krajowego. W ten sposób możliwym jest zapewnienie pogłębienia się integracji między gminami. 

Status „związku metropolitalnego” jest więc pierwszym z etapów tej integracji. Kolejnymi powinny być odpowiednio przeobrażenie się w „metropolie na prawach powiatu”, a następnie „metropolie na prawach miasta”.  

Jedno miasto to zwieńczenie procesu 

Metropolia jako jedno miasto brzmi świetnie, jednak to zwieńczenie tego procesu. Dzięki naszym działaniom poparcie dla idei jednego miasta mocno wzrosło, ale widzimy, że jest jeszcze sporo osób, które mają z tym związane obawy.  

Wynika to m.in. z mocnego przywiązania do lokalnej tożsamość. Dlatego dużą szansę dostrzegam w powstaniu powiatu metropolitalnego.  

Powiat metropolitalny  

W tej koncepcji – najprościej chodzi o to, by metropoliom przyznano możliwość realizowania zadań, które ustawowo przypisane są powiatom.  

Oznacza to, że poszczególne miasta tworzące związek nadal realizowałyby zadania gminy. Są w tym najbardziej skuteczne i najbliżej mieszkańców.  

Natomiast zadania powiatów, nawet w przypadku miast na ich prawach – aby docelowo zostały przekazane właśnie do metropolii.  

Powiat odciążyłby budżety 

To już częściowo się dzieje w przypadku GZM. Jednak nie „z zasady”, a poprzez każdorazowe zawieranie odrębnych porozumień z gminami. To również wpływa na budżety gmin, ponieważ takie zadania nie mogą być sfinansowane bezpośrednio przez metropolię.  

Najbardziej taką oczywistą usługą jest transport. Nie wyobrażamy sobie, by każde miasto organizowało go samodzielnie. Tak samo może być – i powinno być – z ochroną zdrowia, gospodarką odpadami itd.  To rodzaj pewnego kompromisu, żeby zapewnić mieszkańcom usługi jak najlepszej jakości.   

Kazimierz Karolczak 
Przewodniczący Zarządu
Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii