Kiedy będzie dobry moment na reformę emerytur we Francji?

Kiedy będzie dobry moment na reformę emerytur we Francji?

We Francji przyszłoroczne wybory prezydenckie spowodowały nasilenie zainteresowania powrotem do rozmów o reformie systemu emerytur. Choć wszyscy są zgodni co do konieczności przeprowadzenia reformy, to z wielu źródeł płyną sprzeczne lub niejednoznaczne komunikaty, co do tego, kiedy jest dobry moment, by podjąć konkretne działania.

• Projekt reformy emerytalnej we Francji z 2020 r. wzbudził liczne kontrowersje
• Pandemia Covid-19 spowodowała odłożenie przeprowadzenia reformy w czasie
• Reforma przewiduje m.in. wprowadzenie jednego uniwersalnego systemu emerytalnego czy obliczanie świadczenia w oparciu o system punktowy
• Prezydent Emmanuel Macron uważa, że przeprowadzenie reformy wymaga zmian dotychczasowych założeń projektu

We Francji po raz kolejny powraca temat reformy emerytur. Projekt ustawy gruntownej przebudowy francuskiego systemu emerytalnego był jednym z punktów kampanii wyborczej Emmanuela Macrona z 2017 r. Projekt, którego zapisy stały się przedmiotem protestów społecznych i sprzeciwu związków zawodowych i organizacji zawodowych, przedstawiony finalnie przez rząd Edouarda Philippe’a w 2020 r., został odsunięty na dalszy plan wraz z nadejściem pandemii Covid-19.

Reforma w swojej dotychczasowej formie zakładała między innymi. Zniesienie 42 zróżnicowanych systemów emerytalnych obowiązujących we Francji i zastąpienie ich systemem “uniwersalnym”, obejmującym wszystkie osoby pracujące: pracowników sektora prywatnego i systemów specjalnych, urzędników służby cywilnej, sędziów, żołnierzy, rolników, osób samozatrudnionych, itp. Komentatorzy francuskiej prasy donoszą, że na dzień dzisiejszy pomysł integracji w tym planie uniwersalnym przedstawicieli wolnych zawodów, takich jak prawnicy czy lekarze, został porzucony, ale nie można wykluczyć, że będzie on dotyczyć pracowników przedsiębiorstw państwowych, np. transportu publicznego RATP czy francuskiego państwowego przewoźnika kolejowego SNCF. Wprowadzenie punktów – wysokość emerytury zależeć miałaby od liczby punktów zgromadzonych w trakcie kariery zawodowej, a nie od okresu składkowego i wynagrodzenia referencyjnego, przy czym wartość przyznawanych punktów nie będzie mogła ani maleć, ani rosnąć wolniej niż inflacja. Ustawowy wiek emerytalny pozostanie na poziomie 62 lat (lub mniej w przypadku niektórych zawodów), ale uzyskanie pełnej emerytury zajmie dłużej – mają być to 64 lata. Urzędnicy służby cywilnej, tj. policja, służby celne, strażnicy więzienni, kontrolerzy ruchu lotniczego, nadal będą mogli przejść na emeryturę w wieku 57, a nawet 52 lat. To samo dla wojska, które po 17 lub 27 latach służby zachowa prawo do emerytury. Emerytura stopniowa, umożliwiająca otrzymanie części emerytury poprzez kontynuowanie pracy w niepełnym wymiarze godzin, będzie dostępna od 60 roku życia (w porównaniu do 62 lat w początkowym projekcie) i rozszerzona na urzędników służby cywilnej od 2022 roku. Przyszli emeryci, jeśli osiągną prawo do pełnej emerytury, będą mogli otrzymać w razie potrzeby dodatkowe punkty, by wysokość ich świadczenia wyniosła 1000 euro netto w 2022 r., następnie 83% minimalnego wynagrodzenia netto w 2023 r., 84% w 2024 r. i 85% w 2025r.

Dziś, kiedy perspektywa zbliżających się przyszłorocznych wyborów we Francji nadaje nowy ton dyskusji, a po odstawieniu na bok w wyniku kryzysu Covid-19 reforma wróciła do programu politycznego, stanowisko prezydenta Macrona względem wznowienia rozmów o reformie jest takie, że, według niego, nie może ona pozostać w przedstawionej dotychczas postaci. „Nie sądzę, aby początkowo przewidziana reforma mogła zostać na powrót podjęta taką, jaka jest. Myślę, że był to bardzo ambitny, niezwykle złożony projekt i dlatego wzbudził niepokój”, powiedział Emmanuel Macron.

Choć minister gospodarki i finansów Bruno Le Maire nazwał reformę “priorytetem”, a minister zdrowia Olivier Véran „absolutną koniecznością”, dla minister pracy priorytetem rządu jest ożywienie gospodarki. „Kryzys wcale nie przekreślił zainteresowania reformą emerytalną”, zapewniła pod koniec maja Élisabeth Borne. Oceniła obowiązujące 42 systemy emerytalne jako niezrozumiałe i niesprawiedliwe, a reforma powinna uczynić system bardziej sprawiedliwym i bardziej czytelnym. Minister pracy nie wskazała jednak, kiedy ta reforma miałaby mieć miejsce. Według niej priorytetem dzisiejszego rządu jest ponowne uruchomienie gospodarki. Élisabeth Borne przypomniała również, że reforma emerytalna musi uwzględniać dialog z organizacjami pracodawców i związków zawodowych.

Na dziesięć miesięcy przed wyborami prezydenckimi wielu uważa, że jest już za późno na wznowienie tak delikatnej reformy. Richard Ferrand, przewodniczący Zgromadzenia Narodowego, ocenił pod koniec maja, że jest to projekt na początek kolejnej pięcioletniej kadencji. Laurent Berger, sekretarz generalny Francuskiej Demokratycznej Konfederacji Pracy (CFDT) stwierdza z kolei, że teraz nie jest czas na przeprowadzenie jakościowej reformy, bo wiązałoby się to z wzburzeniem konfliktu w czasie przeznaczonym na próbę ożywienia gospodarki.

Część polityków, jak np. Xavier Bertrand, prezydent regionu Hauts-de-France i kandydat na prezydenta, wzywa natomiast do natychmiastowego podjęcia tematu reformy emerytalnej. Reforma emerytalna jest również „nieunikniona” dla przewodniczącego partii MoDem François Bayrou, który uważa, że będzie ona “sednem kampanii prezydenckiej”.

Przewodniczący francuskiego Senatu Gérard Larcher powiedział, że choć “reforma emerytalna jest niezbędna, to musi ona pozwolić zachować wysokość emerytur bez zwiększania składek”, a wszelkie decyzje należą do prezydenta. Zauważył też, że Francja ma 20 miliardów euro deficytu w systemie emerytalnym (według opublikowanych badań deficyt ten, wynoszący 13 mld euro w 2020 roku, powinien spaść poniżej 10 mld euro w 2021 roku), a powrót do równowagi finansowej wymaga reformy emerytalnej.

Komentatorzy zauważają, że dla głowy państwa ryzykowne byłoby porzucenie tematu reformy w końcowym okresie pierwszej kadencji, bo jest to niezgodne z oczekiwaniami społecznymi, więc korzystniejsze dla niego wydaje się być podjęcia ryzyka przeprowadzenia tej gruntownej reformy.

https://www.francetvinfo.fr/economie/retraite/reforme-des-retraites/video-retraites-la-crise-n-a-pas-du-tout-invalide-l-interet-d-une-reforme-assure-elisabeth-borne-ministre-du-travail_4643629.html

https://www.francetvinfo.fr/economie/retraite/reforme-des-retraites/video-retraites-xavier-bertrand-pour-une-reforme-avec-de-la-justice-mais-ce-nest-pas-la-marque-du-chef-de-l-etat_4667139.html

https://www.vie-publique.fr/en-bref/280319-retraites-un-deficit-moins-important-que-prevu

https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/retraites-les-principaux-points-de-la-reforme-apres-le-49-3_2119940.html

https://www.france24.com/fr/france/20210603-france-la-r%C3%A9forme-des-retraites-ne-pourra-%C3%AAtre-reprise-en-l-%C3%A9tat-selon-emmanuel-macron

https://www.ouest-france.fr/economie/retraites/reformes-des-retraites-les-pistes-envisagees-par-le-gouvernement-321ce22c-c509-11eb-9184-644519d594f8