Czwartkowe Forum SGH: Bezpieczeństwo żywnościowe w kontekście agresji na Ukrainie?

19 maja o godz. 14.00 odbyło się kolejne spotkanie z cyklu Czwartkowe Forum SGH. W dyskusji udział wzięli Zenon Daniłowski, Prezes Zarządu Makaronów Polskich SA oraz prof. Stanisław Kowalczyk, Kierownik Zakładu Rynku i Bezpieczeństwa Żywnościowego, Instytut Rynków i Konkurencji Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.

Rosyjska agresja na Ukrainę może doprowadzić do spadku zbiorów zbóż o 35% w tym kraju. Jak ważnym elementem łańcucha produkcji żywności są oba te kraje może wskazywać fakt, iż blisko połowa z 54 krajów afrykańskiego kontynentu jest zależna od importu pszenicy z Rosji lub Ukrainy. Sytuacja jest na tyle poważna, że przygotowywane są alternatywne szlaki transportowe dla ukraińskiej żywności. W ramach tych działań ogromną rolę do odegrania ma Polska, której infrastruktura portowa oraz drogowa może posłużyć jako ratunek nie tylko dla ukraińskiego eksportu, ale również dla najbardziej zagrożonych głodem obszarów globu.  

Prowadzący Bartosz Majewski, dyrektor Centrum Przedsiębiorczości i Transferu Technologii SGH rozpoczął od pytania o to czy grozi nam głód? 

Możemy się spodziewać kryzysu żywnościowego, bardzo wątpliwe jest odblokowanie środków transportu. W samym tylko 2020 r. przez Morze Czarne Ukraińcy wyeksportowali 80 mln ton zbóż. Wielkość i głębokość kryzysu będzie zależała od tego w jakich ilościach uda się nam transportować zboża z Ukrainy i Rosji. Rynki Egiptu czy inne arabskie są w znaczącym stopniu uzależnione od eksportu przez Morze Czarne, w tych krajach będą odczuwalne braki żywnościowe. W przypadku Polski będzie to oznaczało przede wszystkim wzrost cen, począwszy szczególnie od czwartego kwartału, stwierdził Zenon Daniłowski, Prezes Zarządu Makaronów Polskich SA, 

Około 850 mln ludzi na świecie głoduje, mówiąc o głodzie posługujemy się zrelatywizowanymi europejskimi pojęciami. Z tej perspektywy Ukraina i Rosja należą do znaczących eksporterów produktów rolnych. Te oba kraje stanowią ok. 70% światowego rynku oleju słonecznikowego. Wojna w Ukrainie nie jest wyłączną przyczyną wzrostu cen. Pewne symptomy turbulencji rynkowych obserwowaliśmy już wcześniej w związku z pandemią – zaznaczył prof. Stanisław Kowalczyk, Kierownik Zakładu Rynku i Bezpieczeństwa Żywnościowego, Instytut Rynków i Konkurencji SGH. 

Czy ceny żywności w związku z obecnymi zawirowaniami będą dalej rosły? 

Zenon Daniłowski, podkreślił że nie tylko w branży makaronów, rezerwy żywnościowe wystarczą nam na kilka miesięcy. Na ten moment jeśli chodzi o produkty roślinne to największe zwyżki mamy za sobą. W przypadku produktów zwierzęcych najszybszy okres wzrostu cen mamy przed sobą, co jest pochodną wzrostu kosztów pasz. Wraz z wybuchem wojny znacząco wzrosły koszty masy jajecznej wykorzystywanej do produkcji makaronów, ponieważ Ukraina jest znaczącym dostawcą na rynek europejskim. W związku z tym planowanie operacyjne w przedsiębiorstwach z tego sektora ulega znaczącemu skróceniu z roku na kwartały i miesiące. Powinniśmy się spodziewać dalszych podwyżek cen, choćby ze względu na wzrost kosztów wywołanych inflacją.  

Aby próbować dokonać prognoz należy przyjąć warunki brzegowe, o które szczególnie w kontekście wojny w Ukrainie jest niezwykle ciężko. Kolejną zmienną jest zachowanie krajów OPEC. Gdy ponad dwa lata temu wybuchła pandemia cała Europa uległa zamknięciu, cała wymiana handlowa stanęła. Zwłaszcza w przypadku produkcji zwierzęcej miało to dotkliwe skutki dla biznesu, ograniczenie możliwości eksportu skutkowało zmniejszeniem produkcji i spadkiem cen w początkowej fazie pandemii, zaznaczył prof. Stanisław Kowalczyk, Kierownik Zakładu Rynku i Bezpieczeństwa Żywnościowego, Instytut Rynków i Konkurencji SGH 

Czy wyższe ceny zachęcają producentów do zwiększania kosztów? 

Zenon Daniłowski, Prezes Zarządu Makaronów Polskich SA, To wskazał, że to co jest odwlekane w czasie to presja na wzrost płac ze strony związków, który może nastąpić po wakacjach. Nawet uwzględniając obecny wzrost kosztów w Polsce pozostajemy dalej konkurencyjną gospodarką. Dodatkowo mamy dużą bazę surowcową, co sprzyja zwiększaniu wartości eksportów przedsiębiorców. Główną zmienną w tym równaniu na rynku makaronu są koszty frachtu i spedycji, które obecnie są zbyt wysokie aby eksportować dalej, poza Unie Europejską.  

Polskie produkty są konkurencyjne w segmencie żywności na rynkach światowych, jednak głównie ze względu na koszty. Polski agrobiznes dotychczas nie wypracował sobie takich marek jak Niemcy, Włosi czy Francuzi. Dalej konkurujemy cenowo mimo surowca, który jest bardzo dobrej jakości. Poziom technologiczny ze względu na młody wiek często jest dużo bardziej zaawansowany niż na zachodzie. Jednak otoczenie rynkowe i administracyjne jest wymagające. 

W jaki sposób zmienia się zarządzanie przedsiębiorstwem w okresie podwyższonej zmienności? 

Bardzo trudno jest dzisiaj realizować długofalowe plany i strategie. Większość zakładów, które obecnie funkcjonuje w agrobiznesie to zakłady młodsze niż 10 lat o dużej wydajności. Linie technologiczne i ograniczanie odpadów jest coraz częściej przewagą konkurencyjną krajowych producentów żywności. Obecnie Makrony Polskie są drugim producentem makaronu w Polsce, z produkcją o wielkości 40 000 ton żywności, dla porównania rynek Polski to ok. 160-180 tys ton makaronu. 

W spotkaniu udział wzięli:  

• Zenon Daniłowski, Prezes Zarządu Makaronów Polskich SA, 
• prof. Stanisław Kowalczyk, Kierownik Zakładu Rynku i Bezpieczeństwa Żywnościowego, Instytut Rynków i Konkurencji SGH. 

Spotkanie odbyło się w czwartek, 19 maja 2022 roku o godz. 14.00, na kanale SGH w serwisie YouTube. Zapraszamy do śledzenia kolejnych transmisji oraz zadawania pytań ekspertom online. 

---

Czwartkowe Forum SGH, wspólny projekt Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie i Forum Ekonomicznego, to cykl debat online na temat najważniejszych problemów gospodarczych, biznesowych i społecznych w kraju i na świecie. Jego celem jest zainicjowanie wymiany opinii na najbardziej istotne kwestie ekonomiczne pomiędzy przedstawicielami świata nauki i praktyki gospodarczej, omówienie aktualnych trendów i zjawisk gospodarczych, najistotniejszych wyzwań biznesowych oraz ich konsekwencji i skutków z perspektywy regionu, kraju, poszczególnych branż, przedsiębiorstw, jak również gospodarstw domowych.  Osoby i instytucje zainteresowane udziałem w projekcie zapraszamy do kontaktu z Centrum Przedsiębiorczości i Transferu Technologii SGH, e-mail: [email protected].