Współpraca bez granic: aktualne wyzwania i perspektywy współpracy transgranicznej

Moderator panelu, Radosław Brodzik, Dyrektor Biura Współpracy Zagranicznej i EWT, Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego wskazał na dynamiczny rozwój współpracy transgranicznej , która wzmacnia spójność i przyśpiesza rozwój obszarów transgranicznych i tworzy trwale więzi międzyludzkie. W ostatnich latach funkcjonuje coraz więcej ugrupowań transgranicznych o charakterze trwałych struktur organizacyjnych, tworzonych na bazie oddolnych inicjatyw samorządów regionów granicznych. Jednocześnie, wskazał na szereg nowych aspektów, które na nowo kształtują aktualne obszary WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ, takie jak agresja Rosji na Ukrainę, kryzys uchodźczy, kryzys klimatyczny i in. 

Leszek Buller, Dyrektor, Centrum Projektów Europejskich, Polska wskazał, że bezpośrednim skutkiem rosyjskiej agresji jest zawieszenie kilku dotychczasowych unijnych programów transgranicznych, w tym programu z Rosją, programu polsko-białorusko-ukraińskiego. Z drugiej strony, wybuch wojny spowodował, że polskie regiony szybko nawiązały współpracę z regonami z Ukrainy i w szybkim tempie umożliwiły dostarczanie pomocy humanitarnej na poziomie regionalnym. Zaznaczył, że w realizacji innych, wcześniej zaplanowanych programów powstają pewne turbulencje, ale na bieżąco większość z nich jest rozwiązywana. Przykładowo, w obszarze ochrony zdrowia zatwierdzono 20 projektów w ramach programu PL-UKR. Oznacza to w skrótowym ujęciu, że „duża polityka nie hamuje małej WT”.

Jaakko Mikkola, Burmistrz Regionu, Regionalna Rada Kymenlaakso, Finlandia, podkreśli dużą rolę współpracy transgranicznej regionów fińskich w obszarze bałtyckim, z regionami ze Szwecji, Polski, w tym RPMB, krajów bałtyckich oraz duże znaczenie współpracy w ramach organizacji, takich jak CPMR (Konferencja Peryferyjnych Regionów Morskich). Odejście od intensywnej wcześniej współpracy transgranicznej z Rosją spowodowało wzrost znaczenia współpracy z Polską oraz Estonią i Łotwą. 

Marek Kuchciński, Poseł, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, członek grupy parlamentarnej ds. międzymorza podkreślił, że współpraca transgraniczna jest pożądana i instytucje publiczne, a także UE powinny jeszcze mocniej wspierać tę aktywność. Wskazał jednocześnie na nowe zagrożenia, takie jak agresja Rosji na Ukrainę i jej konsekwencje, z jednej strony osłabiają dotychczasowe ramy współpracy przez granicę i zatrzymanie tworzenia nowej infrastruktury (przejścia graniczne) ale z drugiej strony przyniosły pewne nowe zjawiska, takie jak zwiększony przepływ ludzi i towarów z Ukrainy do polskich regionów przygranicznych – 23 mln Ukraińców, którzy wydali w Polsce 7,5 mld PLN w 2021, , z tego 80% tylko w pasie przygranicznym, obejmującym województwa podkarpackie i lubelskie. Powstały również  tysiące miejsc pracy w tych obszarach.

Wśród zagrożeń wymienił  peryferyjność regionów granicznych, receptą na którą wydaje się być WT. Wskazał też na potrzebę wzmacniania polityk UE w tym zakresie. 

Reiner Kneifel-Haverkamp, Dyrektor Generalny ds. Europejskich i Międzynarodowych, Ministerstwo Finansów i Spraw Europejskich Brandenburgii, Niemcy, nakreślił wieloletnią, dobrze zorganizowaną współpracę, głównie z podmiotami z województwa lubuskiego,  aktualnie opartą na  Strategii Sąsiedztwa Brandenburgia-Polska z 2021 r., której celem jest zrównoważony wzrost i spójność po obu  stron granicy, zwłaszcza w obszarze ochrony zdrowia i mobilności.

Podczas dyskusji paneliści zgodzili się, że współpraca transgraniczna, to szansa wzajemnego poznania, przełamywania uprzedzeń i stereotypów, budowania partnerstw oraz wzajemnego uczenia się od partnera. Odbudowywanie krajów projektami transgranicznymi pobudza mobilność i konkurencyjność regionów transgranicznych i stanowi ich wielką szansę rozwojową.