Wysoki kontrast
Wielkość tekstu
Dostępność
  • Dostępność
    • Wysoki kontrast
    • Wielkość tekstu
    • Dostępność

Dekomunizacja i lustracja na Ukrainie. Czy Ukraina może skorzystać z doświadczenia Polski i innych krajów postkomunistycznych?

Forum Europa-Ukraina

Panel rozpoczął się krótkimi słowami wstępu o działalności dwóch instytucji: Instytutu Pamięci Narodowej w Polsce oraz na Ukrainie.

Dyrektor ukraińskiego IPN Wołodymyr Wiatrowycz zauważył, że dekomunizacja na Ukrainie skierowana na walkę z komunistyczną przeszłością. W Europie proces ten został zakończony w latach 90., ale nie na Ukrainie. Jego kraj, po wielu zawirowaniach, stanął przed perspektywą powrotu do rządów autorytarnych, dlatego też dekomunizacja możliwa była dopiero po wydarzeniach na Majdanie. W ramach ustawy dekomunizacyjnej m.in. zostały objęte zakazem wszelkie symbole i nazwy nawiązujące do komunizmu czy nazizmu. Na mocy tej ustawy, w 2015 roku zmieniono nazwy ponad 900 miejscowości i 51 tys. ulic.

Były minister spraw zagranicznych NRD Markus Meckel podzielił się z doświadczeniami dekomunizacji z niemieckiej perspektywy. Niemcy musieli ponownie – po doświadczeniach z ustrojem nazistowskim – rozpocząć proces rozliczeniowy. Ważne było wzbudzenie świadomości społeczeństwa, nie skupianie się tylko na kwestii Stasi, ale na całości systemu.

Grzegorz Motyka z Instytutu Studiów Politycznych PAN zauważył, że cały proces dekomunizacji można zawrzeć w kilku punktach. Jednym z nich jest jawny dostęp do akt i dokumentów z zaznaczeniem, że każdy przypadek jest inny i powinien być rozpatrywany w indywidualny sposób. Z tą opinią zgodził się Jarosław Szarek, prezes polskiego IPN, który dodał kolejne dwa aspekty: czas i potrzeba wymiany pokoleniowej oraz dokonanie zmiany w świadomości społecznej w kwestii obecności symboli komunistycznych np. w przestrzeni publicznej.

Andrii Kohut, szef Archiwum SBU, stwierdził, że Ukraina musi jeszcze popracować nad lustracją i dekomunizacją. Na Ukrainie nie ma jednej instytucji, która zajmuje się tym procesem i jest to sprawa, która wymaga poprawy. Dodał również, że dekomunizacja możliwa jest tylko pod warunkiem uwzględnienia szerszego europejskiego kontekstu. Państwa, które pragną przeprowadzić proces dekomunizacji oraz lustracji, nie odniosą sukcesu, jeżeli nie włączą w ten proces doświadczeń innych krajów.

Skip to content