Wysoki kontrast
Wielkość tekstu
Dostępność
  • Dostępność
    • Wysoki kontrast
    • Wielkość tekstu
    • Dostępność

Samowystarczalne JST

EKS Online Europejski Kongres Samorządów

W warsztatach wzięli udział naukowcy z zespołu badawczego Uniwersytetu Rolniczego im Hugo Kołłątaja w Krakowie – profesor Urszula Litwin z Wydziału Inżynierii Środowiska i Geodezji, dr inż. Izabella Piech oraz dr inż. Jarosław Taszkowski – adiunkci wymienionego wydziału.

Samorząd reprezentował burmistrz gminy Skała, pan Krzysztof Wójtowicz.

Jednostki Samorządu Terytorialnego stają przed kolejnymi wyzwaniami, w związku ze zmianą modeli finansowania inwestycji i ograniczeniami negatywnego wpływu na środowisko. Projekty samowystarczalnych JST są znane od dawna, jednak w Polsce wciąż nie ma żadnej jednostki, która stałaby się neutralna dla środowiska. Skała to podkrakowska miejscowość, w której występują jedne z najwyższych wskazań zanieczyszczenia powietrza. Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, w ramach prowadzonych działań, przygotowuje kompleksową strategię dla Skały, która ma na celu zmianę nie tylko jakości powietrza, ale również uporządkowanie cieków wodnych, gruntów oraz uczynienie Skały samowystarczalną jednostką samorządu terytorialnego.

Jak podniosła prof. Litwin, przejście ze stanu istniejącego do optymalnego wymaga rozmów z mieszkańcami gminy. Należy przekonać ich do konieczności transformacji i do tego, że mogą mieszkać w lepiej i zdrowiej, w gminie opierającej się na nowoczesnych zasadach Zielonego Ładu.

Dr Piech podkreśliła, że projekt zagospodarowania przestrzennego gminy Skała będzie realizowany w kilku nierozłącznych etapach. Należy stworzyć odpowiednią bazę dla urbanistów.  Baza taka będzie integrować dane, pozyskane w drodze laserowego skaningu naziemnego (jest to bezinwazyjna metoda inwentaryzacji budynków, stosowana przez naukowców z UR) oraz informacje zebrane przez niedrogie w użytkowaniu drony (używanych do pomiaru elementów trudnodostępnych). Na podstawie zebranych informacji jest budowana baza 3D, co z kolei stanowi podstawę do tworzenia modeli budynków.

Dr Taszkowski stwierdził, że w projektach zaplanowano rozmaite przedsięwzięcia, dotyczące szerokich zagadnień rewitalizacyjnych – począwszy od budowy i przebudowy dróg po rozwiązanie problemów retencyjnych gminy. Rodzi się pytanie, jak ten – głęboko ingerujący w prawo własności proces – przeprowadzić. Narzędziem, którym dysponuje administracja, jest scalenie gruntów. Polega ono na wydzieleniu nowych działek ewidencyjnych, o innym ukształtowaniu w stosunku do działek pierwotnych, w celu doprowadzenia do zmniejszenia ilości małych, rozproszonych działek składających się na gospodarstwo oraz do powiększenia ich średniej wielkości. Scalanie gruntów to zadanie i kompetencja marszałków województwa, a postępowanie jest przeprowadzane przez starostów.

Scalenie jest finansowane z unijnego Funduszu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Budżet państwa pokrywa 100% kosztów kwalifikowanych informacji. To środki przeznaczone na projekt oraz zagospodarowanie po scaleniowe oraz na prace inwestycyjne jak przebudowa dróg, poprawa sieci melioracyjnej czy rekultywacja gruntów (np. zagospodarowanie odłogów)

Budżet zagospodarowania po scaleniowego dla średniej gminy to około 10-12 milionów złotych, co jest olbrzymią korzyścią finansową. Ponadto gminy otrzymują na własność zajęte pod drogi grunty, nie dopłacając za przebudowę ani złotówki. Jednak finalnymi beneficjentami procesu są mieszkańcy gminy, których jakość życia zostanie znacząco polepszona.

Jak zaznaczył, w projekcie Skała ważnym jest, by miejscową strukturę własności dostosować do zaplanowanych inwestycji.

Burmistrz gminy Skała, Krzysztof Wójtowicz, podkreślił działania, które podjął realizując swój pomysł na gminę przyjazna mieszkańcom, inwestorom i turystom. Pierwszym ruchem było uproszczenie procedur w urzędach i skupienie się na efektach pracy urzędników. Powiódł się projekt rozruszania Strefy Aktywności Gospodarczej – w roku 2020 sprzedano nieruchomości znajdujące się w obrębie strefy.  Gmina Skała kładzie także duży nacisk na promocję jej obszaru głównie poprzez organizowanie imprez plenerowych oraz udział w konkursach o zasięgu ogólnopolskim. Jest położona blisko Ojcowskiego Parku Narodowego, co zwiększa jej atrakcyjność turystyczną. Jednak Skała jest gminą o zwartej zabudowie, wymagającej rewitalizacji. Aktualnie prowadzone są prace nad wyprowadzeniem ruchu tranzytowego z rynku i przywróceniem mu roli centrum życia kulturalnego miasteczka. Kolejnym istotnym problemem, z którym boryka się Skała jest smog – prowadzona jest akcja wymiany pieców na pompy cieplne oraz fotowoltanikę a także akcję zasadzania drzew.

Na terenie gminy jest prowadzonych 15 projektów drogowych – tu występują problemy wynikające z konieczności pozyskania gruntów pod drogi. Konieczna jest także rewitalizacja gruntów, na których płyną dwie rzeki – Prudnik oraz Minóżka – jako że wymienione cieki wodne często wylewają. Istnieje pomysł stworzenia zbiornika retencyjnego na rzece Minóżce, który służył by nie tylko Skale, ale i sąsiedniej gminie wiejskiej Iwanowice.

Skip to content