Priorytetem integracji europejskiej od zawsze jest zrównoważony rozwój poszczególnych państw i regionów, co warte zauważenia w traktatach założycielskich nie dano specjalnych narzędzi służących osiąganiu tego celu. Za czynnik wzrostu i wyrównywania poziomów uznano bezpieczne warunki funkcjonowania gospodarki wolnorynkowej. Początki takiej polityki dała Unia Celna, skoncentrowana na niwelowaniu rozpoznawalnych różnic
w poziomie rozwoju państw członkowskich. Nieco inne priorytety zostały uznane za bardziej istotne w 1957 roku i zawarte przez państwa członkowskie w Traktacie ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Warto przytoczyć fragment preambuły do tego dokumentu „wzmocnienia jedności swych gospodarek krajowych w celu zapewnienia harmonijnego rozwoju, poprzez zmniejszenie różnic istniejących między różnymi regionami oraz zmniejszanie opóźnienia rozwoju mniej uprzywilejowanych regionów” takie plany stanowiły rozwiązanie nowego ładu w Europie. Ciąga analiza uzyskiwanych rezultatów, jako konsekwencji prowadzonej polityki europejskiej wskazała, że cele związane z niwelowaniem nierówności nie są realizowane na zakładanym poziomie. Stąd w 1972 r. uznano politykę wspierania rozwoju regionalnego za cel strategiczny, a w 1975 r. utworzono Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, jako instytucje wspierającą państwa członkowskie. Początek lat 80’ to czas budowy jednolitego rynku, co należy uznać za okres tworzenia polityki regionalnej z jaką mamy do czynienia we współczesnej Europie. Jednolity Akt Europejski (JAE), który wszedł w życie w 1987 roku stal się pierwszym strategicznym dokumentem traktatowym, w którym zawarto cele polityki spójności w celu zrekompensowania słabszym regionom skutków funkcjonowania jednorodnego systemu rynkowego. Istotnym punktem w podwalinach polityki regionalnej był tzw. pakiet Delorsa I, w ramach którego zreformowano zasady finansowania polityki unijnej i pogłębienia procesów integracyjnych. To wówczas zaplanowano, że cele strategiczne były realizowane z wykorzystaniem narzędzi, których finansowanie zawarto w planach wieloletnich w ramach pierwszej perspektywy lata 1988 – 1992 kiedy to zmieniono sposoby zarządzania dostępnymi funduszami, w tym Europejskim Funduszem Społecznym, Europejskim Funduszem Orientacji i Gwarancji Rolnej, Sekcja Orientacji oraz Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego, które podporządkowano wspólnym celom.

Z kolei Traktat z Maastricht wzmocnił politykę regionalną, chociażby poprzez zapoczątkowanie w Europejskim Funduszu Spójności wsparcia uboższych krajów w przygotowaniach do wejścia do unii gospodarczo-walutowej. Kolejnym narzędziem powstałym dzięki podpisanemu w 1992 dokumencie – był Europejski Fundusz Inwestycyjny, tworzący wsparcie kredytowe dla finansowania działań wspólnotowych.

Obecnie poszukiwania skutecznych narzędzi wsparcia koncentrują się w Unii Europejskiej na sposobach usprawnienia prowadzonej polityki regionalnej zwłaszcza w kontekście planów rozszerzenia składu państw członkowskich o państwa z Europy Środkowo Wschodniej. Ukraina jest przykładem państwa aktywnie działającego w kwestii pozyskiwania środków na niwelowanie różnic w rozwoju społeczno-gospodarczym.

Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP