Nowa Strategia Bezpieczeństwa Słowacji
Piotr Sieniawski
Na początku roku została uchwalona nowa Strategia Bezpieczeństwa Słowacji, przygotowana przez Ministerstwo Obrony we współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych oraz Administracją Prezydenta Republiki Słowackiej. Po 16 latach zostały wytyczone nowe priorytety polityki bezpieczeństwa Słowacji. Dokument przedstawia zagrożenia i wyzwania, a także określa odpowiednie instrumenty i procedury na rzecz bezpieczeństwa państwa.
- Podstawowe wartości polityki bezpieczeństwa Republiki Słowackiej
- Środowisko bezpieczeństwa
- Polityka bezpieczeństwa Republiki Słowackiej
Po 16 latach została uchwalona nowa Strategia Bezpieczeństwa. W międzyczasie doszło do istotnych zmian w środowisku bezpieczeństwa, które zostały uwzględnione w nowej Strategii, m.in. przystąpienie Słowacji do Strefy Schengen w 2007 r. Od tamtego czasu doszło również do szeregu wydarzeń, które miały negatywny wpływ na stan bezpieczeństwa międzynarodowego, np. wojna w Gruzji w 2008 r., aneksja Krymu w 2014 r., wybuch konfliktu zbrojnego na wschodzie Ukrainy w 2014 r. oraz kryzys migracyjny w 2015 r. Poprzedni rząd przedstawił projekt Strategii Bezpieczeństwa w 2017 r., jednak nie wszedł on nigdy w życie, bowiem nie został on zatwierdzony przez parlament.
Podstawowymi wartościami polityki bezpieczeństwa są suwerenność, demokracja, państwo prawa, poszanowanie podstawowych praw człowieka, oraz wartości takie jak: sprawiedliwość, godność ludzka i solidarność. Gwarancją bezpieczeństwa i stabilności jest poszanowanie norm prawa międzynarodowego. Strategia uwzględnia członkostwo Słowacji w Unii Europejskiej oraz w NATO, bowiem organizacje te są postrzegane jako jeden z kluczowych elementów bezpieczeństwa. Jak zapowiedział minister obrony narodowej Jaroslav Naď, wydatki państwa na obronność w tym roku po raz pierwszy przekroczą 2 proc. PKB.
Strategia Bezpieczeństwa przedstawiła również klasyfikację zagrożeń dla bezpieczeństwa Słowacji:
- Zmiany na poziomie globalnym. Strategia poświęca uwagę problemom takim jak: zmiany klimatyczne, zagrożenia terrorystyczne, proliferacja broni masowego rażenia, dostęp do surowców strategicznych, dezinformacja i propaganda, zmiany demograficzne itd. W tym kontekście Strategia zwraca uwagę również na zagrożenia zdrowotne, które mogą być związane np. z pandemią. W celu zapobiegania takich sytuacji konieczne jest koordynowanie działań pomiędzy różnymi systemami ochrony zdrowia.
- Wyzwania na poziomie regionalnym (tzw. „niespokojne sąsiedztwo”). W bezpośrednim sąsiedztwie Republiki Słowackiej istnieją nierozwiązane spory polityczne, etniczne i religijne. Dotyczy to przede wszystkim konfliktów w Europie Wschodniej (zamrożone konflikty w Gruzji, konflikt zbrojny na wschodzie Ukrainy oraz okupacja Krymu), kwestii stabilności Bałkanów Zachodnich oraz kwestii stabilności Bliskiego Wschodu.
- Wyzwania i zagrożenia na poziomie narodowym. W tym kontekście zagrożeniem może być atak zbrojny na Republikę Słowacką, zamach terrorystyczny, zagrożenia hybrydowe związane z dezinformacjami i propagandą, ekstremizm, irredenta, nielegalna migracja, przestępczość zorganizowana, korupcja oraz zanieczyszczanie środowiska.
Strategia określa główne cele polityki bezpieczeństwa Republiki Słowackiej, w szczególności:
- Stworzenie efektywnego systemu zarządzania bezpieczeństwem narodowym,
- Wczesne zidentyfikowanie zagrożeń dla bezpieczeństwa oraz stworzenie systemu ostrzegania,
- Analiza efektów sytuacji kryzysowych dla bezpieczeństwa Republiki Słowackiej oraz przedstawienie możliwości ich rozwiązań,
- Przeciwdziałanie sytuacjom kryzysowym oraz powiększenie poziomu odporności państwa na zagrożenia,
- Podejmowanie szybkich i sprawnych reakcji w przypadku nastąpienia sytuacji kryzysowej.
W celu zapobiegania zagrożeń o charakterze terrorystycznym, kluczowym zadaniem jest strzeżenie niepodległości, integralności terytorialnej oraz nienaruszalności granic. W zakresie cyberbezpieczeństwa, kluczowym zadaniem pozostaje zwiększenie poziomu odporności systemów informacyjnych. Wszelkie podejmowane przez organy państwowe działania muszą zostać oparte o konstytucyjne mechanizmy z poszanowaniem podstawowych praw człowieka. Dla aktywnego przeciwdziałania dezinformacjom oraz propagandzie, przewidziane jest stworzenie mechanizmów dla wzmocnienia odporności społeczeństwa obywatelskiego przeciwko dezinformacjom. W procesie tym zaangażowane zostaną ośrodki eksperckie oraz organizacje pozarządowe.
W porównaniu do Strategii Bezpieczeństwa z 2005 r., dokument podkreśla istnienie nowych zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa, takich jak np. dezinformacje oraz nielegalna migracja. W związku z tym Słowacja planuje wspierać rozwój krytycznego myślenia, przede wszystkim u młodzieży. Kolejnym istotnym elementem jest cyberbezpieczeństwo oraz zwalczanie dezinformacji.
Według autorów Strategii, Słowacja nadal pozostaje bezpiecznym państwem, jednak zagrożenia istniejące na poziomie globalnym i regionalnym, mogą mieć negatywny wpływ także na poziom bezpieczeństwa w Republice Słowackiej. Strategia bezpieczeństwa będzie podlegała aktualizacji przynajmniej co 5-7 lat.
Źródła: