Kultura i sztuka jako przestrzeń dialogu między narodami (relacja)

Pierwszego dnia Forum Europa-Ukraina dyskutowano o tym, czy i jak twórczość oraz przekaz artystyczny mogą wpływać na relacje sąsiedzkie. Goście z Polski, Ukrainy i Wielkiej Brytanii poszukiwali odpowiedzi na pytanie, czy artyści i twórcy funkcjonujący w świecie sztuki wpływają na postrzeganie innych nacji.

Gospodarzem panelu był Grzegorz Gauden, Wiceprezes Copyright Polska, a wzięli w nim udział: Vira Meniok, dyrektor Fundacji „Muzeum i Festiwal Brunona Schulza”, która rozpoczęła spotkanie od krótkiej prezentacji historii i filozofii przyświecającej festiwalowi, Tetyana Yermak, pomysłodawczyni i organizator festiwalu odbywającego się od trzech lat w Gdańsku pod nazwą „Tydzień Kultury Ukraińskiej”, Julie Ward, brytyjska polityk i przedsiębiorca, posłanka do Parlamentu Europejskiego VIII kadencji oraz Juriy Wynychuk, ukraiński pisarz, dziennikarz i redaktor, wiceprezydent Stowarzyszenia Pisarzy Ukraińskich.

Vira Meniok podkreśliła rolę wsparcia, jakiego udzieliły Festiwalowi Brunona Schulza w Drohobyczu Instytucje oraz Ministerstwa Kultury z Polski i Ukrainy, wspomniała także o jego inicjatorze, którym   było Polonistyczne Centrum Naukowo – Informacyjne w Drohobyczu im. Igora Menioka. Festiwal gromadzi miłośników twórczości Schulza działających na różnych niwach artystycznych, a jego organizatorkę szczególnie cieszy fakt wsparcia ukraińskich pisarzy. Na podkreślenie zasługuje jej zdaniem fakt, że na festiwalu pojawiają się goście z różnych, czasem bardzo odległych stron świata, których łączy fascynacja Bruno Schulzem. Prócz pisarzy, są to także muzycy, performerzy oraz tłumacze, których Vira Meniok określiła „ambasadorami” twórczości wybitnego pisarza z Drohobycza.

Julie Ward z kolei akcentowała rolę sztuki jako część polityki prewencji przed agresją i uprzedzeniami. Podawała przykład Irlandii Płn. i działań, jakie były i są podejmowane, by jednoczyć zwaśnione społeczności, adresowane szczególnie ludzi młodych. Opowiadała o działaniu Beyond the Skin, organizacji działającej w Irlandii Płn. w obszarze sztuki i nowych mediów, której celem jest właśnie jednoczenie młodych poprzez łączenie ich w procesie tworzenia wspólnych projektów. Jestem tutaj,  bo poczułam gniew, że zbyt mało robi się w tym obszarze. Trzeba promować działania kulturalne w komisjach parlamentarnych, nawet w tych, które mają inny podstawowy profil działania. Dyplomacja kulturowa to pomysł na poważne traktowanie kultury w relacjach międzynarodowych – mówiła J. Ward.

Poproszony przez moderatora o przedstawienie punktu widzenia artysty, Juriy Vynnychuk podkreślał historyczne tradycje porozumienia pisarzy, a nawet szerzej – twórców polskich i ukraińskich: Miedzy pisarzami, malarzami była specyficzna nić porozumienia, więź, którą opisałem o w swojej książce „Knajpy Lwowa” o międzywojennej bohemie tego miasta- przypomniał. Nawiązując do prezentacji przedstawionej a początku panelu, mówił też o swoich doświadczeniach i wpływie Schulza na proces twórczy: Moje czytanie Schulza trwało dziesięć lat, potem przez kolejne lata do niego wracałem, bo to inspirowało mnie do pisania.

Pytana o doświadczenia związane z organizowaniem festiwalu Tydzień Kultury Ukraińskiej w „mieście wolności”, jak określił Gdańsk Grzegorz Gauden, jego organizatorka Tetyana Yermak mówiła: Mam nadzieję, że uda się nam rozwinąć kulturę dialogu ze światem, że ukraińscy twórcy będą częściej tłumaczeni i doceniani. A mamy się czym pochwalić. Projekt festiwalowy realizujemy już od trzech lat, na początku jego promocji ciągu 2 dni wydarzenie uzyskało nadspodziewanie dużą popularność w mediach społecznościowych i nadal liczymy na to, że również tą drogą będzie budowana jego popularność . W naszym festiwalu istotne jest to, że nie robimy wydarzenia zamkniętego,  organizowanego przez diasporę, ale że jest to festiwal obliczony na kontakty z instytucjami kulturalnymi Gdańska. Zaproponowaliśmy teatrom przyjęcie do repertuaru projektów ukraińskich. Inaczej nie bylibyśmy w stanie tyle osiągnąć, bo nasza koncepcja polega na realizacji wydarzeń wspólnie z lokalnymi instytucjami i dla lokalnej społeczności.