Komentarz eksperta: wpływ kryzysu COVID-19 na Chorwację i Unię Europejską

Krševan Antun Dujmović, Instytut Rozwoju i Stosunków Międzynarodowych (IRMO). Chorwacja

Światowy kryzys spowodowany wybuchem epidemii wirusa COVID-19 unaocznił dwa problemy, które już od dłuższego czasu się rozwijały, a obecna sytuacja tylko je uwypukliła:

• Brak przygotowania UE do zareagowania w sposób skoordynowany i na czas na globalne zagrożenie;
• Wysoki poziom zależności UE od importu z Chin;

Reakcja Chin, ogniska pandemii na początku 2020 roku, była całkowicie nieodpowiednia, gdyż międzynarodowe loty łączące Wuhan oraz prowincję Hubei nie zostały anulowane nawet po wybuchu pandemii, w przeciwieństwie do połączeń krajowych w Chinach. Chiny również wykazały brak jawności w tej sytuacji, a przez to kraje UE zostały w pełni zaskoczone. Reakcja UE nie była skoordynowana, a główne wytyczne zostały sformułowane przez same państwa członkowskie. Reakcje UE były powolne, a jej zarządzanie kryzysowe i komunikacja były słabe i niewystarczające. Z możliwości tych skorzystały takie kraje jak Rosja i Chiny, które przedstawiły się jako najbardziej chętne do pomocy krajom szczególnie dotkliwie dotkniętym przez pandemię, przede wszystkim Włochom, podczas gdy w rzeczywistości ich pomoc była znacznie mniejsza i wykorzystywana głównie do celów propagandowych. Ten sam przypadek był widoczny w krajach aspirujących do przystąpienia do UE, na przykład w Serbii. Unia nie potrafiła zadbać o swój wizerunek, mimo że pomoc państw członkowskich dla innych członków i krajów kandydujących znacznie przekracza pomoc Chin i Rosji. Ponieważ Europa jest również w dużym stopniu uzależniona od importu z Chin, co było najbardziej widoczne w przypadku środków ochrony osobistej i leków, sytuacja ta powinna skłonić do zmiany trendu ogólnego uzależnienia od Chin.

Jeśli chodzi o handel, inwestycje i technologię, państwa członkowskie UE są w większości uzależnione od innych członków Unii, dopiero później pojawiają się partnerzy zewnętrzni, przede wszystkim USA. Ta sytuacja powinna zostać wykorzystana zwłaszcza do wzmocnienia spójności UE, a następnie do przywrócenia spójności więzi transatlantyckich. Należy również zmienić strategię UE wobec Chin, ponieważ kraj ten nie może już być uważany za realnego partnera Europy, wliczając w to liczbę inicjatyw chińskich w Europie, takich jak format 16+5.

Chorwacja jak wszystkie kraje w Europie jest bardzo dotknięta kryzysem. Choć liczba zakażeń koronawirusem i ofiar śmiertelnych (77 w dniu 2 maja) jest znacznie niższa niż w Europie Zachodniej, gospodarka jest bardzo dotknięta kryzysem, ponieważ turystyka stanowi prawie 20% PKB Chorwacji, a w okresie ograniczonego przemieszczania się osób, przemysł ten poniesie ogromne straty. Rząd ogłosił, że gospodarka skurczy się o 9,4 proc. w 2020 roku. Chorwacja otrzymała kolejny duży cios podczas kryzysu, gdy 22 marca jej stolicę, Zagrzeb, nawiedziło niszczycielskie trzęsienie ziemi (5,5 w skali Richtera), powodując straty na ponad 5 mld euro. Podczas trzęsienia ziemi uszkodzony został również budynek IRMO, a ponieważ nadal obowiązują restrykcje mające na celu ograniczenie pandemii, wpływa to również znacząco na naszą działalność. Niemniej jednak, IRMO nadal aktywnie działa w swoich dziedzinach, w tym w badaniach nad współczesnymi problemami w Chorwacji, Europie i na świecie, i prowadzi różne projekty, jako wiodąca organizacja lub partner.