Komentarz eksperta: o konsekwencjach pandemii koronawirusa dla Rosji

Boris P. Guseletov, prof. dr hab., Instytut Europy Rosyjskiej Akademii Nauk

Skutki gospodarcze

W 2020 r. rosyjski PKB obniży się o 4,8%. Taka prognoza została opublikowana przez międzynarodową agencję ratingową S&P. Te szacunki zbliżającego się spowolnienia gospodarczego odpowiadają prognozie Ministra Finansów FR A. Siluanova.

Pomijając zależność rosyjskiej gospodarki od cen ropy naftowej, głównym czynnikiem przyczyniającym się do spadku jest negatywny wpływ rozprzestrzeniania się koronawirusa i ograniczeń, związanych z kwarantanną. Restrykcje, wynikające z kwarantanny doprowadziły do ​​bezprecedensowego spadku aktywności biznesowej. Nawet ich usunięcie niekoniecznie doprowadzi do przywrócenia popytu do poziomu sprzed kryzysu.

Zgodnie z prognozą Instytutu Prognozowania Gospodarki Narodowej (IPGN) Rosyjskiej Akademii Nauk, w 2020 r. PKB Federacji Rosyjskiej spadnie o 5,3%, a poziom konsumpcji gospodarstw domowych spadnie o 6,2%. IPGN szacuje, że z powodu niższych cen ropy rosyjska gospodarka straci co najmniej 60 miliardów dolarów. Perspektywy inwestycyjne natomiast są jeszcze gorsze.

Zgodnie z prognozą opartą na wynikach 2020 r. fizyczny wolumen inwestycji w środki trwałe zmniejszy się o 7,4%, a w ciągu najbliższych trzech lat będzie wzrastał o 1,2–2,3% rocznie. W rezultacie w 2023 r. inwestycje w środki trwałe okażą się niższe niż nie tylko w przedkryzysowym 2013 r., ale także w 2019 r. – oceniają eksperci Instytutu.

W ciągu najbliższych kilku lat, według IPGN, kraj wpadnie w dziurę inwestycyjną: inwestycje w środki trwałe nie powrócą do poziomu nie tylko przedkryzysowego 2013 r., ale nawet 2019 r. Sądząc z pośrednich symptomów, nawet na obszarach nie objętych kwarantanną, działalność gospodarcza znacznie zwolniła.

Skutki społeczne

Rosyjski rząd odnotował w maju gwałtowny wzrost liczby oficjalnie zarejestrowanych bezrobotnych. Oczekuje się, że do końca roku zarejestrowanych przez służby zatrudnienia będzie 2,5 mln osób. W ostatnich latach łączna liczba bezrobotnych była 4–5 razy większa niż oficjalnie zarejestrowana. Jeśli ten wskaźnik będzie się utrzymywał, liczba osób poszukujących pracy może przekroczyć 10 milionów, czyli znacznie powyżej wskaźników z czasu kryzysu z 1998 roku.

Wielu analityków twierdzi, że powinniśmy przygotować się na kolejną spiralę osłabienia krajowej waluty. Według Raiffeisenbank już w miesiącach letnich dolar w stosunku do rubla może zbliżyć się do poziomu 80 rubli.

Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego Federacji Rosyjskiej na tle pandemii koronawirusa skorygowało swoje oczekiwania odnośnie dynamiki realnych dochodów, pozostających w dyspozycji ludności FR w 2020 r. w kierunku ich obniżenia, z czego większość przypadnie na przedsiębiorców. W szczególności, jak stwierdzono w przedstawionej przez ministerstwo prognozie makroekonomicznej do 2023 r., oczekuje się zmniejszenia realnego dochodu do dyspozycji ludności w 2020 r. o 3,8%.

Skutki polityczne

Według L. Gudkowa, dyrektora Centrum Lewady (ośrodek badań socjologicznych), obserwujemy stały spadek zaufania i aprobaty dla działań prezydenta, wzrost negatywnych ocen Dumy Państwowej. Oceny spadają, bardzo wyraźnie kurczy się jądro poparcia prezydenckiego. W ostatnim pomiarze zmniejszyło się ono z 59 do 28%. Bilans ocen negatywnych i pozytywnych jest dość stabilny. Można powiedzieć, że rośnie masowe rozdrażnienie. Jednak dotąd nie przeradza się ono  w jakieś działania polityczne.